- ‘’ Γιατί πεινάω συνέχεια; ’’
Έχεις περάσει έστω μια μέρα της ζωής σου που να μην σκέφτηκες “ Τι θα φάω σήμερα… ; “
Ή
Έτυχε ποτέ να περάσεις από ένα φούρνο που έβγαζε ζεστές μπουγάτσες και τα χιονισμένα τραγανά φύλλα τους με την αχνιστή κρέμα να μην σου έκαναν καθόλου εντύπωση… ;
...Μάλλον όχι…
Η ανάγκη μας για τροφή μοιάζει ως ένα απλό φυσιολογικό αίσθημα αλλά στην πραγματικότητα κρύβει πολύ περισσότερα από αυτό που φαίνεται στην επιφάνεια!
Ποιοι όμως είναι οι λόγοι που το φαγητό μονοπωλεί συνεχώς ένα τμήμα του εγκεφάλου μας…
Είναι φυσιολογικό να σκεφτόμαστε συνέχεια το φαγητό ή μήπως πρόκειται για μια ψυχολογική αστάθεια;
Στο παρακάτω άρθρο, θα εξετάσουμε την επιστημονική πλευρά αυτής της καθημερινής εμπειρίας και θα αναδείξουμε τη σχέση μας με την τροφή, αποκαλύπτοντας μυστικά που δεν έχεις ξανακούσει ποτέ…
Είσαι έτοιμος να ανακαλύψεις το σώμα σου;
Ας ξεκινήσουμε;
- Γιατί στο καλό πεινάμε συνέχεια;
Η πείνα είναι μια φυσιολογική αντίδραση του ανθρώπινου σώματος σε μια ανεπάρκεια τροφίμων και ενέργειας. Αντιλαμβανόμαστε την πείνα ως το ‘’καμπανάκι’’ για την πρόσληψη τροφής προκειμένου να διατηρήσουμε την ενεργητικότητα και την φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού.
Αυτή η ‘’ενσυναίσθηση’’ του οργανισμού μας να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες του σχετικά με την τροφή και την ενέργεια αποτέλεσε ένα ζωτικό κίνητρο για επιβίωση μας.
Στα πρώιμα χρόνια της εξέλιξης του ανθρώπου, η διαθεσιμότητα τροφής δεν ήταν πάντα εγγυημένη. Ο ανθρώπινος οργανισμός εξελίχθηκε αντιλαμβανόμενος την πείνα ως ένα έντονο αίσθημα που τον κινητοποιεί να αναζητήσει τροφή.
Αυτό το ζωτικό κίνητρο ήταν απαραίτητο για να εξασφαλιστεί η επιβίωση της ανθρώπινης φυλής, διότι η έλλειψη τροφής θα μπορούσε να οδηγήσει σε ασθένειες και απώλεια ενέργειας, με αποτέλεσμα τη μείωση των πιθανοτήτων επιβίωσης.
- Πως λειτουργεί η πείνα και ο κορεσμός;
Ο εγκέφαλος, ως ο κεντρικός ‘’διευθυντής’’ σε αυτήν τη διαδικασία, διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ανίχνευση της πείνας και της κορεσμού.
Ο εγκέφαλος μας που ‘’διαχειρίζεται’’ το κέντρο των αισθήσεων, ανιχνεύει τις αλλαγές στα επίπεδα γλυκόζης και άλλων θρεπτικών ουσιών στο αίμα. Όταν αυτά τα επίπεδα πέσουν κάτω από ένα καθορισμένο κατώτατο όριο, τονίζεται η αίσθηση της πείνας.
Δηλαδή η ικανότητα μας να ενεργοποιούμε την επιθυμία για φαγητό μας κινητοποιεί για αναζήτηση της τροφής. Αυτή η αντίδραση συμβάλλει στη διασφάλιση της συνεχούς πρόσληψης τροφής για την επιβίωση του οργανισμού.
Αντιθέτως, όταν ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται ότι ο οργανισμός έχει λάβει αρκετή ενέργεια και θρεπτικά συστατικά, ενεργοποιείται ο μηχανισμός της κορεσμού. Αυτός ο μηχανισμός ανακόπτει την αίσθηση της πείνας και εμποδίζει την υπερβολική πρόσληψη τροφής.
Έτσι, η αλληλεπίδραση ανάμεσα στον εγκέφαλο και το ανθρώπινο σώμα διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την πείνα και τον κορεσμό, βοηθώντας μας να διατηρήσουμε τη θρεπτική ισορροπία και την ενεργητικότητά μας.
- Αυτή όμως είναι η μισή αλήθεια!
Η αίσθηση της πείνας δεν είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα της φυσιολογίας του σώματος, αλλά επηρεάζεται σημαντικά και από συναισθηματικούς ή ψυχολογικούς παράγοντες!
Ο εγκέφαλός μας είναι μια σύνθετη μηχανή που συνδυάζει αναμνήσεις με συναισθήματα, δημιουργώντας έναν ακόμα έναν ισχυρό παράγοντα που επηρεάζει τις διατροφικές μας επιλογές.
Για παράδειγμα, όταν καταναλώνουμε κάτι που μας προκαλεί ευφορία, όπως η σοκολάτα, ο εγκέφαλός μας δημιουργεί μια θετική ανάμνηση σχετικά με την εμπειρία αυτή. Αυτή η ανάμνηση συνδέεται με τα συναισθήματα της ευχαρίστησης και της ευφορίας που νιώσαμε κατά την κατανάλωση της σοκολάτας.
Έτσι όταν στο μέλλον δούμε σοκολάτα, ο εγκέφαλός μας επαναφέρει αυτές τις αναμνήσεις και τα συναισθήματα. Το θετικό αποτύπωμα αυτών των αναμνήσεων είναι ικανό να μας δημιουργήσει μια έντονη επιθυμία να ξαναφάμε σοκολάτα, ακόμη και αν δεν υπάρχει πραγματική φυσική ανάγκη γι' αυτήν.
Αυτή η σχέση μεταξύ αναμνήσεων, συναισθημάτων και διατροφικής συμπεριφοράς είναι ένα παράδειγμα του πώς ο εγκέφαλός μπορεί να επηρεάσει τις διατροφικές μας επιλογές.
Μερικοί ψυχολογικοί παράγοντες που επηρεάζουν την αίσθηση της πείνας είναι οι εξής:
Στρες και συναισθηματική κατάσταση: Το στρες, η αγωνία και οι συναισθηματικές διαταραχές μπορούν να αυξήσουν την αίσθηση της πείνας. Σε περιόδους ψυχολογικής πίεσης, πολλοί άνθρωποι αναζητούν την παρηγοριά στο φαγητό, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα συναισθηματικά τους προβλήματα.
Ψυχολογική πείνα: Ενίοτε, η πείνα δεν είναι αποτέλεσμα της φυσικής ανάγκης για τροφή, αλλά της ψυχολογικής πείνας. Οι άνθρωποι μπορεί να τρώνε λόγω βαρεμάρας, συνήθειας ή έντασης, ακόμη και όταν δεν υπάρχει φυσική ανάγκη.
Επίδραση του περιβάλλοντος: Το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε επίσης μπορεί να επηρεάσει την αίσθηση της πείνας. Για παράδειγμα, η παρουσία του φαγητού, όπως το άρωμα από ένα φούρνο που πουλάει ζεστό ψωμί, μπορεί να ενισχύσει την επιθυμία για φαγητό, ανεξάρτητα από την φυσική ανάγκη.
- Και πάλι η αλήθεια για την πείνα δεν τελειώνει εδώ!
Το οτι η πείνα μας ελέγχεται από οργανικά και ψυχολογικά αίτια ως ένα βαθμό είναι γνωστό. Ωστόσο υπάρχει ένας ακόμα ισχυρός παράγοντας που ελέγχει την αίσθηση της πείνας και δεν είναι τόσο διαδεδομένος…
Αυτός είναι η διατροφή!
Η ποικιλία των τροφών και οι διατροφικές συνήθειες μας έχουν έναν σημαντικό ρόλο στην αίσθηση της πείνας και του κορεσμού. Όταν καταναλώνουμε μια ποικιλία τροφών που περιέχουν διάφορα θρεπτικά συστατικά, ο εγκέφαλός μας αντιλαμβάνεται την πολυπλοκότητα των γεύσεων και των υφών, προωθώντας την αίσθηση της κορεσμού. Αντίθετα, όταν η διατροφή μας είναι πολύ μονότονη και περιορίζεται σε λίγα είδη τροφών, ο εγκέφαλός δεν ‘’ανιχνεύει’’ μια πολύπλοκη γευστική εμπειρία και, συνεπώς, μπορεί να χρειάζεται περισσότερο φαγητό για να αισθανθεί ικανοποίηση.
Επιπλέον, οι διατροφικές συνήθειες μας παίζουν σημαντικό ρόλο στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την πείνα. Αν, για παράδειγμα, είμαστε συνηθισμένοι να τρώμε σε συγκεκριμένες ώρες ή σε συγκεκριμένες ποσότητες, ο εγκέφαλός μας μπορεί να προγραμματιστεί και να ενεργοποιεί την πείνα ανάλογα με αυτές τις συνήθειες.
- Γιατί ποτέ δεν πεινάμε για φρούτα ή λαχανικά;
Η τάση να ελκόμαστε από γλυκές και λιπαρές τροφές έχει ρίζες στην ανθρώπινη εξέλιξη και την προσπάθειά μας για επιβίωση.
Στα πρώιμα χρόνια, όταν η τροφή δεν ήταν τόσο εύκολα διαθέσιμη, αναπτύξαμε έναν γενετικό μηχανισμό που μας κατευθύνει υποσυνείδητα προς το τι είναι προτιμότερο να καταναλώσουμε για να επιβιώσουμε.
Οι τροφές που είναι πλούσιες σε θερμίδες, όπως γλυκές και λιπαρές τροφές, περιέχουν πολύτιμη ενέργεια που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την επιβίωση και την ανάπτυξη. Συνεπώς, στα πρώιμα στάδια της εξέλιξής μας, είχαμε την τάση να προτιμούμε τέτοιες τροφές για να εξασφαλίσουμε επαρκή πρόσληψη θερμίδων. Επιπλέον, η προτίμηση για γλυκές τροφές μπορεί να σχετίζεται με τη φυσική γλυκύτητα που περιέχουν πολλά φρούτα, προσελκύοντας έτσι τους πρώιμους ανθρώπους σε αυτές τις πηγές φυσικής ενέργειας.
Ωστόσο, σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει ριζικά !
Με την υπερβολική διαθεσιμότητα επεξεργασμένων τροφών, αυτή η ‘’γενετική- ενσωματωμένη’’ προτίμηση μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση και προβλήματα υγείας.
Πιο συγκεκριμένα οι ασύγκριτα λιπαρές ή γλυκιές γεύσεις της εποχής μας δεν προσφέρουν στο ελάχιστο τα θρεπτικά συστατικά με τα ‘’γλυκά’’ τρόφιμα χιλίων ετών πίσω…
Έτσι ο βιολογικός μας προγραμματισμός μπορεί να μας προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας καθώς:
Όχι μόνο οτι τα επεξεργασμένα τρόφιμα δεν προσφέρουν καμία θρεπτική αξία άρα και δεν προκαλούν κορεσμό…
Όχι μόνο οτι είναι τόσο πυκνά θερμιδικά που μέσα σε λίγες μπουκιές έχουμε καταναλώσει εκατοντάδες θερμίδες χωρίς καν να το έχουμε αντιληφθεί…
Αλλά και το ότι οι σημερινές γεύσεις είναι σχεδόν εθιστικές για την βιολογία μας!
- Πόσο εύκολο είναι να αμυνθούμε σε αυτό το περιβάλλον;
Η ανεξέλεγκτη πείνα εγκυμονεί κινδύνους σε κάθε πτυχή της ζωής μας.
Πιο συγκεκριμένα μπορεί να οδηγήσει σε ασυνείδητη υπερκατανάλωση ανεπιθύμητων τροφών που είναι πλούσιες σε θερμίδες, σάκχαρα και λιπαρά, με αρνητικές επιπτώσεις στο βάρος και την υγεία. Επίσης μπορεί να επηρεάσει τον ψυχικό μας και συναισθηματικό κόσμο, προκαλώντας στρες και αίσθημα έλλειψης ελέγχου, που μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές υπερκατανάλωσης και αναζήτησης παρηγοριάς μέσω του φαγητού.
Για να αντιμετωπίσουμε την πείνα με υγιεινούς τρόπους και να ελέγξουμε τις συνεχείς επιθυμίες για φαγητό, μπορούμε να λάβουμε υπόψη τις εξής συμβουλές:
Προγραμματισμός των γευμάτων: Είναι σημαντικό να τρώμε τακτικά και να διατηρούμε έναν κανονικό ρυθμό γευμάτων, προσπαθώντας να μην παραλείπουμε κανένα γεύμα.
Επιλογή υγιεινών τροφών: Επιλέγοντας τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, όπως φρούτα, λαχανικά, πλήρεις υδατάνθρακες και πολλαπλές πηγές πρωτεΐνης, μπορούμε να ικανοποιούμε την πείνα μας με υγιεινούς τρόπους.
Υδροκορεσμός: Φροντίζουμε να είμαστε καλά ενυδατωμένοι. Ορισμένες φορές, η πείνα μπορεί να συγχέεται με τη δίψα.
Αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων ή σνακ: Προσπαθήστε να αποφεύγετε την υπερβολική κατανάλωση προϊόντων πλούσιων σε ζάχαρη και ακατάλληλων λιπαρών.
Σωματική δραστηριότητα: Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να σας βοηθήσει να διατηρήσετε έναν υγιή έλεγχο της πείνας, επιπλέον της ωφέλειάς της στη γενική υγεία.
Ψυχολογική ενίσχυση: Εάν οι συνεχείς επιθυμίες για φαγητό σας προβληματίζουν, μπορείτε να σκεφτείτε τη συνεργασία με έναν ψυχολόγο ή διατροφολόγο για υποστήριξη και συμβουλές.
Ψυχική Ικανοποίηση: Αυτό ίσως ακουστεί παράδοξο αλλά πρέπει να ικανοποιούμε τις γεύσεις μας ακόμα και όταν γνωρίζουμε οτι η πείνα μας προέρχεται από ψυχολογικά αίτια. π.χ μερικά κομμάτια σοκολάτας για να μην νιώθουμε στέρηση και ψυχολογική πίεση.
- Τέλος, η χρυσή συμβουλή!
Αναλύσαμε τους παράγοντες που οφείλεται το αίσθημα της πείνας αλλά πως μπορούμε να τους ελέγξουμε ταυτόχρονα και να είμαστε σίγουροι για τις επιλογές μας;
Η απάντηση είναι στην διατροφή μας…
Ένα ισορροπημένο πλάνο διατροφής πρέπει να λαμβάνει υπόψιν όλους του παραπάνω παράγοντες και να τους ικανοποιεί έτσι ώστε:
- Μέσα στην ημέρα μας να καταναλώνουμε τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για να είμαστε υγιής…
- Να νιώθουμε το αίσθημα του κορεσμού έτσι ώστε να είμαστε παραγωγικοί μέσα στην ημέρα και να μην σκεφτόμαστε μόνο το φαγητό…
- Να ικανοποιούμε την ψυχολογική πείνα μας καταναλώνοντας λογικές ποσότητες του αγαπημένου μας γλυκού ή σνακ!
Αν δυσκολεύεσαι να εκπληρώσεις αυτές τις τρεις απαραίτητες προϋποθέσεις ενώ παράλληλα ακολουθείς μια ισορροπημένη διατροφή μην διστάσεις να απευθυνθείς σε έναν επαγγελματία διαιτολόγο.
Οι διαιτολόγοι είναι εκπαιδευμένοι να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν τις διάφορες μορφές πείνας, και μπορούν να παρέχουν πολύτιμες συμβουλές για την διαχείριση της.
Στον Ιατρικό μας πολυχώρο μπορούμε να μοιραστούμε μαζί σου μυστικά για το πώς να αναγνωρίζεις και να διαχειρίζεσαι τις διάφορες σημάνσεις πείνας, εξασφαλίζοντας ότι θα επιλέγεις τρόφιμα που θα ικανοποιούν τις πραγματικές σου ανάγκες.
Η διατροφή είναι ένα τεράστιο κομμάτι της ζωής μας! Όσο πιο γρήγορα την δαμάσουμε και την κάνουμε τρόπο ζωής τόσο πιο γρήγορα θα είμαστε ευτιχυσμένοι!
Αν επιθυμείς μια διατροφή ευέλικτη όπου θα ικανοποιεί όλες τις γεύσεις σου ενώ ταυτόχρονα παρέχει την πληθώρα των θρεπτικών συστατικών που χρειάζεσαι, μην διστάσεις να απευθυνθείς σε εμάς.
Αυτό το κείμενο έχει ενημερωτικό σκοπό και δεν αποτελεί Ιατρική γνωμάτευση. Αν επιθυμείτε Ιατρική γνωμάτευση μην διστάσετε να μας επισκεφτείτε εδώ.
*Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του κείμενο χωρίς την συγκατάθεση μας
Αρθρογράφος: Γαλλίκας Νικήτας - Διαιτολόγος & Διατροφολόγος
